A.KULUÇKAHANELER :
A1.Kuluçkada emriyonel gelişme :
Döllü yumurta 37.5 Cº sıcaklıktaki kuluçkaya konduğunda, hücre bölünmesi hızla meydana gelirken farklılaşmanında devam ettiği görülür.
İç tabaka (endoderm), dış tabaka (ektoderm) ve orta tabaka (mezoderm) oluşmaya başlar.Yumurta gelişiminin ileriki aşamlarında her tabakadan farklı doku ve organ sistemlerinin meydana geldiği görülür.
- Dış tabakadan(ektodermden):Deri,tüyler,gaga,tırnaklar,sinir sistemi,gözün mercek ve retina kısımları ile ağzın dış tabakası meydana gelir.Bunlar hemen hemen vucudun bütün dış kısımlarını oluşturur.
- İç tabakadan(endoderm):Sindirim,solunum ve bağışıklık sistemleri oluşur.Bunlar da vucudun iç kısımlarıdır.
- Orta tabakadan (mezoderm):Kas,kemik,kan,üreme sistemi ve boşaltım sistemi meydana gelir.
Kuluçkada embriyonun günlük gelişimi:
1. gün :Hücreler hızla bölünmeye ve farklılaşmaya başlar.bu sırada sinir sisteminin merkezi ve omurilik belirmeye başlar.Kemik kas ve sindirim sistemlerinin merkezleri gelişmeye başlar.Küçük kan noktacıkları belirir.Bu noktacıklar ilk dokulardır.
2. gün :Beyin oluşmaya ve göz ve kulaklar belirmeye başlar.Kalp atmaya ve kan dolaşmaya başlar.Bu gelişim 2 gün sürer.
3. gün: dolaşım sistemi hızla gelişmeye devam eder.Bu arada karın,ayaklar ve kanatlar belirmeye başlar.Yumurta sarırsı kesesi kan damarları ile kaplanır.
4. gün :Dil oluşur.hemen hemen tüm vucut organları gelişmeye başlamıştır.Gelişen damarlar artık çıplak gözle görülebilir durumdadır.
5. gün: Cinsiyet gelişir.Kalp kesin şeklini alır.kılcal damarlar yumurta sarısı kesesinin 3/2 sini kaplar.Akciğer,trake,karaciğer,ön mide,taşlık ve pankreas gelişmeye başlar.
6. gün:Gaga v e tırnaklar şeklillenmeye başlar.Civciv il kez istemli harekete başlar.
7. gün:Vucut organları hızla gelişmelerine devam eder.
8. gün:Deride tüy gelişimi başlar.Kursak tamamen şekillenir.Baş gövdeye oranla daha iridir.Gözler oldukça belirgindir.
9. gün: Vucut çizgileri belirgindir.
10. gün:Gelişme hızla devam eder.
11. gün:Karın duvarları belirmeye ve yumurta sarısı kesesi içinde barsaklar belirmeye başlar.
12. gün:Civciv tüyleri tüy diplerinden çıkmaya başlar.
13. gün:Tüyler tamamen belirginleşir.Kemiklerde sertleşmeler başlar.Organlar daha da belirginlerşir.
14. gün :Bu güne kadar yumurtanın uzun eksenine dik bir pozisyonda duran civ civin artık boyu uzadığından uzun eksene paralel bir pozisyon alır.
15. gün: Barsaklar karın içine çekilir,karın duvarı barsakları kaplar.
16. gün: Tüyler ve tırnaklar sertleşir.Yumurta akı içindeki besin maddeleri tükenmeye yüz tutar.Bu andan itibaren besin madde gereksiniminin büyük bir kısmını karşılamaya başlar.
17. gün:Civciv çıkış hazırlıklarına başlar.Gaga sağ kanadın altından hava kesesine yöneliktir.Hava kesesi iyice büyümüş ve yumurtanın 1/3 ünü kaplamıştır.Yumurta akında bulunan besin maddeleri tükenmiş,civciv artık yumurtanın önemli bir kısmını yaklaşık 2/3 ünü kaplayacak büyüklüğe erişmiştir.
18. gün:Yumurta sarısı kesesinin,geri kalan kısmı, karın içine çekilmeye başlar.Bu durum19.-20. günler boyunca devam eder.Civciv göneği çıkıştan bir kaç saat öncesine kadar kapanmaz
19. gün:Gaga üzerinde “yumurta dişi” denen sert bir çıkıntı oluşur.Gaga iç zarı delerek hava kesesi içine uzanır.Bu ana kadar civciviv solunumunu sağlayan sistem değişir ve yerine akciğer solunumuna bırakır.Artık akciğerler devreye girer.
20. gün:Yumurta dişleri yardımıyla yumurta kabuğu delinir.ve dış hava ile solunum başlar.
21. Cviciv kabuk üzerinde saatin dönüş yönünde dairesel olarak delik açar.Bu işlem 10-12 saat sürer.Embriyo gelişim sırasında doğru pozisyonda ise normal olarak yumurtanın küt ucundan çıkar.
Yumurtadan yeni çıkan civciv oldukça uykulu, yorgun, çirkin ve ıslaktır.Fakat kuru hava ve çevre koşullarının etkisi ile kısa zamnada kurur.Tüyleri kabarır ve cik cik ötmeye başlar.
A2.Kuluçkalık yumurtalarda patojen mikroorganizmalar.
Taze yumurtanın iç kısmı genellikle steril olarak kabul edilir.Kabuk yüzeyinde ise çok sayıda mikroorganizma mevcuttur.Yumurta kabuğuna mikroorganizmaların bulaşabileceği başlıca iki kaynak dışkı ve topraktır.
- Kabuk yüzeyinde sıklıkla rastlanan bakteriler;
Pseudomanas, Achromobacterler, Proteus, Aeromonas, Alcaligenes, Acinetobacter, Citrobacter, Escherichia, Serratia, Aerobacter, Flavobacterium, Salmonella, Micrococcus, Staphylacoccus ve Bacillius türleridir. Kuluçkalık yumurtalar toplandıktan sonra kuluçkahaneye getirilmeden önce mutlaka fumige edilmelidir.
- Yumurta kabuğunda sıklıkla rastlanan küfler:
Mucor, Penicillum, Cladasporium, Aspergillus ve Rhizopus
- Mayalar ise:Rhodotorulo.
Yumurtalar taoplandıktan sonra fumige edilmeli ve yine fumigasyonu yapılmış kapalı araçlarla kuluçkahaneye taşınmalıdır. Kuluçkahende fumigasyon odalarında tekrar fumige edilmelidir.
A3.Kuluçkahene dezenfeksiyonu
Kuluçkahane biyogüvenlik programının hijyen anlayışına yaklaşımı uzun yıllar boyu yapılan araştırma ve kanatlı yetiştiren, üreten şirketlerle beraber ve bilgi alışverişi içerisinde,geliştirilmiştir.
Fumispore-OPP uygulama prosedürleri iyi bir dezenfeksiyon neticesinde üreticilerin kar marjını artırmak amacıyla oluşturulmuştur. Tüm prosedürler HACCP Prensiplerine uygun olacak şekilde tasarlanmış ve geliştirilmiştir.
A.4.Kuluçkahane HACCP Prensipleri
1) Risk Analizi
Yumurta kabulden civciv teslime kadar mikrobiyolojik ve fiziksel riskler adım adım tanımlanarak potansiyel tehlikeler için koruyucu önlemler belirlenir.
2) Kritik Kontrol Noktaları
Kritik kontrol noktaları, kontrolün uygulanabildiği ve tehlikenin önlenebildiği veya kabul edilebiliir düzeye düşürülebildiği safha ve prosedürlerdir. Amaç hangi mikrobiyolojik ajanların hangi noktalardan girebileceğini ve nasıl önlemler alınabileceğini belirlemektir. Dezenfeksiyon programı, kuluçkahanenin her kritik kontrol noktasında mikrobiyal ajanların elimine edilmesinin ipuçlarını, kullanılması gereken doz ve periyotları kapsar.
3) Kritik Kontrol Limiti
Risk faktörleri asgari kabul edilebilir limite çekilmelidir. Hijyen programı uygulandığında bu sınır salmonella için % 99 olmalıdır.
Kontrol Limiti İstenilen Kabul Edilebilir Kabul Edilemez
Toplam bakteri sayısı (zemin) 0 - 500 500 - 2500 2500'ün üzeri
Toplam bakteri duvar (duvar) 0 - 50 50 - 300 300'ün üzeri
Salmonella 0 0
Kuluçkahanerde olması gereken havadaki mikrobyal yoğunluklar.
RİSK |
ALAN |
Kob/m³ |
TOPLAM MİKROORGANİZMA |
Yumurta fumigasyon odası |
10-100 |
TOPLAM MİKROORGANİZMA |
Kuluçka makinesinin bulunduğu odada Gelişim makinesinde |
10-100 |
TOPLAM MİKROORGANİZMA |
Çıkım makinesinde |
10-100 |
TOPLAM MİKROORGANİZMA |
Cinsiyet tayini, aşı ve bir günlük civcivleri paketleme |
100-1000 |
TOPLAM MİKROORGANİZMA |
Yıkama odaları civciv,yumurta taşıma arabaları ve sepetleri |
100-1000 |
TOPLAM MİKROORGANİZMA |
Soyunma odaları kuluçka koridorları Personelin kullandığı alanlar |
1000-5000 |
4) İzleme:
İzleme, bir kritik kontrol noktasının kontrol altında olup olmadığını değerlendirmek ve gelecekteki inceleme prosedüründe kullanmak için doğru bir kayıt oluşturmak amacıyla planlanmış bir dizi gözlem ve ölçümlerdir. Kontrolün kaybolması durumunda düzeltici faaliyetlerin yapılması için kullanılır.
Kaliteli civciv elde etme çalışmalarının her aşamasında aşağıdaki anahtar alanlar test edilmelidir;
a) Yumurta
b) Yumurtayı kontamine edebilecek yüzey ve ekipmanlar
c) Havalandırma da dahil atmosfer havasıyla bulaşma
d) Hareketli ekipman ve personel.
5) Doğrulama
Her bir aşamada olması gerekli kritik limitler elde edilemiyorsa kuluçkahanedeki uygulama prosedürünün,Fumispore-OPP uygulama önerileriyle uyum içerisinde olup olmadığının tekrar gözden geçirilmesi gerekir.
6) Kayıt
Biyogüvenlik programının yerli yerinde ve doğru şekilde yerine getirilip getirilmediğini tespit etmek için kayıt tutmak zorunludur. Profesyoneller tarafından kuluçkahanede her bir kontrol noktası için olası bir hatayı giderecek ayrıntılı uygulama seçenekleri geliştirilmiştir.
Kullanılan ürünler, kritik limitler, temizlik tarifeleri ve benzeri ile ilgili ayrıntılı kayıtlar tutulması, kuluçkahanede gerçek bir başarı elde etmek için mutlaka gereklidir.
7) Tetkik ve Doğruluğunu İspat
HACCP Sisteminin gerektiği gibi çalışıp çalışmadığının anlaşılması için bir takım denetleme prosedürlerini kapsar. Her kritik kontrol noktası belli aralıklarla haberli veya habersiz olarak denetlenerek kritik limitlerin yeterli olup olmadığı bilimsel olarak tetkik edilir.
HACCP Sistemi ile ahenk içerisinde çalışan Biyogüvenlik Kontrol Programı, kuluçkahanede zararlı mikroorganizmaların en aza indirilmesi için geliştirilmiştir.
A5.Kuluçkahane kritik kontrol noktaları
Kuluçkahane Biyogüvenlik Programı, enfekte yumurtalar, civciv tüyleri, hava, personel ve ekipmanla kolayca bulaşabilen salmonella ve aspergillus enfeksiyonları başta gelmek üzere tüm patojenleri minimize etmek üzere oluşturulmuştur.
PERSONEL :
• Personel ve ziyaretçilerin uygun, koruyucu elbiseler giymelerine dikkat edilmelidir.
• Personel üretim sahasına her giriş-çıkışta, yumurta ve civcivlerle ilgili yaptığı her işlem öncesinde ellerini mutlaka dezenfekte etmelidir.
• Üretim sahasına girişte içerisinde dezenfektanlı su olan ayak havuzları bulundurulmalı, personel ve ziyaretçiler ayaklarını mutlaka bu havuzlarda dezenfekte ettikten sonra içeriye girmelidirler.
YUMURTA TRANSFER :
Kuluçkahaneden gelen tepsi ve trolleylerin temiz olduğundan emin olunmalıdır. Yumurta transfer araçları, eğer civciv tesliminde kullanılmış ise mutlaka temizlenmelidir.
Dezenfeksiyon : Tepsi ve trolleyleri çiftlik girişinde veya tepsiler araç üzerindeyken FUMİSPORE-OPP ile dezenfekte ediniz. Giriş ve çıkışlarda araç tekerleklerini solüsyon dezfektanlar ile dezenfekte ediniz.
YUMURTA KABUL VE DEPOLAMA :
Eğer yumurtalar çiftlikte dezenfekte edilmişse depolama işlemi için hemen yumurta dizilişim tepsilerine aktarılmalıdır. Yumurtalar hijyen koşulları bilinmeyen kaynaklardan geliyorsa, tepsilere dizilmeden dezenfekte edilmelidir.
• Tütsüleme odasında FUMİSPORE-OPP ile fumige edilir. (Her 10 m³ için 10 gr.)
ÖN GELİŞİM MAKİNELERİ :
Çoklu yüklemeli setterlarda kontaminasyon riski, tek yüklemeli olanlara göre daha yüksek, temizlik ve dezenfeksiyon daha güçtür. Yeni yumurtalar dizilmeden veya transfer edilmeden sisleme yöntemiyle dezenfeksiyon önerilir.
• Eğer setterlerde yumurta patlamış ise kontaminasyon çok daha artacaktır. Bu durumda çabucak dezenfeksiyon yapılmalıdır. Patlayan yumurtadan etkilenen setter bölümünü direkt olarak 1 : 1 Fumispore-OPP ile Dezenfekte ediniz.
KULUÇKAHANEDE FUMISPORE “OPP” UYGULAMASI:
RİSK |
BÖLGE |
FUMİSPORE “OPP” İLE YAPILAN UYGULAMA Doz Tekrarı |
|
KULUÇKAHANE |
|||
SALMONELLA/ASPERGILLOSIS |
Yumurtaların inkübatöre giriş odası |
0,50-1,00g/m3 |
Her yeni grup gelişinde (Eğer damızlık kümesinde uygulanmadıysa) |
ASPERGILLOSIS |
Kuluçka makinesinin bulunduğu odada Kuluçka makinesinde |
0,50-1,00g/m3 |
Haftada bir
|
ASPERGILLOSIS |
Çıkım makinesi |
1,00g/m3 |
Yeni grup gelmeden bir gün önce, temizlik sonrası, çıkım makinesi ısıtılmaya başlamadan önce |
ASPERGILLOSIS |
Cinsiyet tayini, aşı ve bir günlük civcivleri paketleme |
0,33g/m3 |
Her günden bir haftaya kadar |
A6.Hijyenik kuluçkalık yumurta
Kanatlı hayvancılığı alanında hijyen standartları konusunda artan kaygılar sonucu, kuluçkalık yumurtaların üretim zincirindeki canlı hattının uygun şekilde sterilize edildiğinden emin olmak, giderek önem kazanmıştır. İşte, son 10 yıldır bu konu üzerinde Dünya da 30 ülkede çalışmalarını giderek arttıran LCB Fransa, Türkiye de Fumispore-OPP ile Kanatlı sektöründe Kuluçkahanelerde
( ve diğer alanlarda Damızlık kümeslerinde, yumurta fumigasyonu ve yem silolarının kuru dezenfeksiyonunda. Yem fabrikaları hammadde ve mamul madde silolarında ve yem taşıma araçlarının kuru dezenfeksiyon işleminde. Kesim hane bölümleri vb…. )aşağıda belirtilen çok önemli yararlar sağlamaktadır.
• YUMURTA KABUĞUNDA ve Tüm Üretim Süreçlerinde BAKTERİ VE KOLİFORMLARINI, KÜF ve MANTARLARINI YOK EDER. KABUK ALTI ÖLÜM ORANINI AZALTIR.
• DAHA KALİTELİ CİVCİV ÜRETİMİ, ISKARTA CİVCİV SAYISINDA AZALMA.
• KULUÇKA VERİMİNDE ARTIŞ
. İLK HAFTA YAŞAM PERFORMANSINDA İYİLEŞME.
Kuluçkalık yumurtaları yumurtlamadan hemen sonra fumigasyon işlemine tabi tutmak, yumurta soğurken patojenlerin yumurta kabuğundan içeriye girme olasılığını minimuma indirdiği için ideal çözümdür. Ama çiftliklerle kuluçka arasındaki yolda oluşabilecek kontaminasyon tehlikesi sebebiyle, fumigasyon işlemi kuluçkada da yapılmalıdır.
FUMİSPORE-OPP in bir diğer önemli katkısı, kanatlı sterilizasyonunda formaldehit gazı kullanılarak fümügasyonla dezenfeksiyon yapılması gereğini ortadan kaldırmasıdır. Bilindiği üzere Formaldehitin insan sağlığı için tehlikeli olduğu ispat edilmiş olup, yurtdışında birçok ülkede bu ürünün kullanımı yasaklanmıştır.
A7.Fumispore “OPP” in kuluçkahanelerde kullanım ve sonuçları
Fumispore “OPP” in kuluçkahanelerde kullanımı ve sonuçları ilk olarak Türkiye’de Keskinoğlu Tavukçuluk’ta Kuluçkahane bölümünde denenmiştir. Birbirinden bağımsız olarak iki ayrı deneme yapılmış ve sonuçlar da yaklaşık olarak aynı değerlerde çıkmıştır. İlk denemede aynı damızlık kümesine ait yumurtalardan bir kısmına fumigasyon odasında Fumispore 20 dakika süre ile uygulanmış ve bu yumurtaların çıkımları takip edilmiştir. Fumispore uygulanmayan, klasik yöntemlerle dezenfekte edilen aynı kümese ait yumurtaların çıkımları ile karşılaştırılmıştır. Bu denemenin sonuçlarına göre %1,3 oranında çıkım randımanında artış sağlanmıştır. Binde birlik artışlar bile dikkate alındığından bu oranlardaki artış üzerine yeni bir deneme yapılmasına karar verilmiştir. İkinci deneme de aynı şekilde yapılmış ve %2’ye çok yakın bir değer elde edilmiştir. Bu denemelerin sonucunda kendilerinin yaptığı hesaplamalara göre Fumispre “OPP”i kuluçkahanelerinde kullandıklarında yılda 300 bin damızlık yumurta geri kazandıklarını belirtmişlerdir.
Bu çıkım randıman artışlarının sebebi Fumispore “OPP”in embriyolara kesinlikle toksik (zehirli) etkisinin bulunmaması ve etki seviyesinin formaldehit içeren diğer zehirli ve embriyolar için toksik etkili fumigantlar kadar yüksek olmasından kaynaklanmaktadır. Sonuç olarak Fumispore’dan maliyetinin çok üzerinde kazanç sağlamaktadır.
Fumispore “OPP” sadece fumigasyon odasında değil, kuluçkahanenin diğer bölümlerinde de başarı sağlamaktadır. Örneğin kuluçka ve çıkım makineleri ile koridorlarının dezenfeksiyonu için uygun bir dezenfektandır. Kuluçka makineleri ısıtılmadan önce mekanik temizliği yapıldıktan sonra uygulanabilir. Özellikle Aspergillosis ve Salmonellosis gibi salgına neden olan küf ve bakterilerin kuluçka makinelerinden tamamen temizlenmesini sağlar. Sıvı dezenfektanlarla kuluçka makinelerinin sadece yüzeylerini temizlemek mümkündür. Ayrıca ortamda nem kalıntısı bıraktıklarından makineler ısıtıldığında bakteri ve küflerin üremesi için uygun ortam oluşur. Fumispore kullanıldığında ise yüzeyler ile birlikte havadaki küf miselleri ve bakteriler de dezenfekte edildiği gibi ortamda hiç nem kalıntısı oluşmaz. Bunun nedeni Fumispore’un asla sıvı faza geçmemesidir. Ayrıca hava yoluyla her noktaya homojen olarak dağıldığından ulaşılamayan nokta kalmaz.
Fumigasyon odaları ve kuluçka makineleri dışında kuluçkahanede günlük civcivlerin cinsiyet tayini, aşı ve paketlemelerinin yapıldığı bölümlerde kullanılabilir. Bu alanların patojenlerden temizliği ile günlük civcivlerin bulunması gereken temiz ortam rahatlıkla sağlanabilir.
B.YETİŞTİRME VE DAMIZLIK İŞLETMELERİ
Damızlık kümeslerinde, kümes içinin dezenfeksiyonu için kullanılır. Kümes boşaltılıp temizliği yapıldıktan sonra 0,33-0,5gr/m3 dozları arasında kullanıldığında Salmonella ve Aspergillosis, E. Coli-coliform başta olmak üzere bakteri ve küflere karşı yüksek etkili dezenfeksiyon ve koruma sağlar. Damızlık Kümeslerin Yem Silolarının kuru dezenfeksiyonu amacıyla kullanılır.
Damızlık kümeslerinde yumurtalar toplandıktan sonra Yumurta dezenfektanı olarak kuluçkahaneye sevk etmeden önce uygulanabilir. Depolama odasında 0,5-1gr/m3 dozları arasında uygulandığında yine Salmonella - Aspergillosis ve total Küf, Bakteri gibi etkenlere karşı etkili olur. Her yeni grup yumurta için bir kez uygulama yapılır.
Eğer damızlık kümeslerinde yumurtalar üzerine direkt olarak uygulanmadıysa, yumurtalar kuluçkahaneye sevk edildiğinde uygulanabilir.